Türkiye’de sanatçıların sendikalaşma çabaları 1960’lı yıllara kadar dayanmakta. Yürütülen çalışmalar döneme dönem meyvelerini vermiş olsa da istenen sonuca net olarak ulaşılabildiğini söylemek ise ne yazık ki zor. Türkiye’de şu anda yalnızca seslendirme sanatçılarına özgü bir sendika mevcut değil. Seslendirme sanatçıları eğer isterlerse Oyuncular Sendikası adıyla hizmet veren ve pek çok sanat dalına hizmet eden sendikanın bir alt dalı olarak hizmet almaktadır.

Bu konuda atılan en somut adım 29 Kasım 2010 tarihinde gerçekleşmiştir. Bu tarihte düzenlenen “Oyuncular Büyük Buluşması” çerçevesinde bir araya gelen, çeşitli alanlardan sanatçıların ortak girişimiyle “Oyuncular Sendikası 29 Mart 2011’de resmi olarak kurulmuştur. Bu önemli bir gelişmedir zira bahsi geçen sendika Türkiye’nin ilk oyuncu sendikası olma onuruna sahiptir. Sendikanın kendini tanımlamasıysa “Sahne, Perde, Ekran, Mikrofon Oyuncuları Sendikası” şeklindedir. Sendika, bünyesinde Demet Akbağ, Mehmet Ali Alabora, Meltem Cumbul, Serdar Orçin gibi sahnelerde görmeye alışık olduğumuz oyuncuların yanı sıra Serdar Orçin ve Yasemin Şişli gibi ünlü seslendirme sanatçılarını da barındırmaktadır.

Oyuncular Sendikası Türkiye’deki seslendirme sanatçılarının dahil olabileceği yegane sendikadır. Seslendirme alanında çalışmalar yapmakla sorumlu özel görevlendirilmiş bir ekibi mevcuttur. 

Oyuncular Sendikası’nın Yaptığı Bazı Çalışmalar

1. Ulusal Meslek Standartları Belirlendi: Bir işin meslek olarak kabul edilebilmesi için sahip olması gereken Ulusal Meslek Standartları, Oyuncular Sendikası’nın hummalı çalışmaları sonucunda belirlendi. 26 Aralık 2012 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan bildiriyle beraber “Oyuncu”, “Figüran” ve “Seslendirme Oyuncusu” meslekleri resmi standartlara kavuştu. Bu adım sanatçılara belli haklar kazandırmak adına büyük önem taşımaktadır.
2. Çocuk Oyuncuların Çalışma Koşulları Düzenlendi: Türkiye’de oyunculukla veya seslendirme sanatçılığıyla ilgilenen yüzlerce çocuk oyuncu bulunmakta ve kısa süre öncesine kadar bu çocukların hakları da onları koruyan yasalar da çok kısıtlıydı. Oyuncular Sendikası’nın 2015 yılında, Uluslararası Çalışma Örgütü ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile ortak yürüttüğü çalışmanın bir meyvesi olarak İş Kanunu’nun 71. Maddesi çocuk oyuncuları koruyacak şekilde düzenlendi. Bu düzenleme çocukların çalışma saatlerinden oynayacakları sahnelere kadar pek çok alanda iyileştirmeler yaptı.
3. Oyuncuları Destekleyen Bir Kısa Film Hazırlandı: 2015 yılında sektörde çalışan tüm sanatçıları sendikaya davet etmek ve dayanışma içerisinde olmak amacıyla bir kısa film çekildi. Gündemde geniş yer bulan kısa filmde Ozan Güven, Demet Evgar, Farah Zeynep Abdullah, Cem Yılmaz ve Genco Erkal gibi ünlü isimler yer aldı.
4. Uluslararası Oyuncular Federasyonu Toplantılarında Türkiye Temsil Edildi: Oyuncular Sendikası, EuroFIA (Uluslararası Oyuncular Federasyonu – Avrupa) tarafından düzenli aralıklarla organize edilen toplantılarda ülkemizi temsil ediyor.
5. Seslendirme Stüdyolarının Düzenlenmesi İçin Görüşmeler Yapıldı: Seslendirme sanatçılığı konusunda pek çok sanatçı için ilk durak konumunda olan seslendirme stüdyolarının düzenlenip belli bir standarda kavuşması için stüdyolarla bire bir görüşmeler yapıldı. Oyuncular Sendikası’nın seslendirme kolu tarafından yürütülüp koordine edilen ve hem sanatçıların hem de stüdyoların refahını sağlamayı amaçlayan bu görüşmelerde ele alınan ana başlıklar: Hijyenik koşullar, fiziki koşullar, koordinasyon ve ödeme olarak belirtildi. İleri tarihlerde yapılan mutabakatlarla alınan kararlar ise sendika tarafından şu şekilde açıklandı:

Genel

• Sigara tüketimi konusunda kanuni müktesebata uygun düzenlemeler yapılır.
• İşyerinde özellikle sanatçıların kullandığı tüm alanların periyodik temizliği yapılır, anti-alerjik malzemeler kullanılır.
• Özellikle tuvalet temizlik ve hijyenine karşılıklı olarak maksimum özen gösterilir.
• İşçi sağlığı ve iş güvenliği (İSG) önlemleri ilgili kanunun emrettiği şekilde ve işyerinin niteliğine göre düzenlenir.
• İşyeri bir İSG uzmanıyla anlaşıp risk analizi ve benzeri çalışmaların yapılmasını sağlar.

Stüdyo İçi

• Zemin ve yalıtım malzemesi sağlığa uygun ve anti-alerjik özellikte olur.
• Birden fazla ve hijyene uygun, ergonomik kulaklıklar kullanıma hazır bulundurulur, kişisel kulaklıkların kullanılması için gerekli altyapı stüdyo tarafından sağlanır.
• Stüdyo ısısı diğer bölümlerden bağımsız şekilde ayarlanabilmelidir.
• Stüdyo içi ekipman performansı olumsuz etkilemeyecek şekilde düzenlenir (mikrofon, sandalye, monitör, tabla, mouse sehpası düzeneği, aydınlatma, v.b.).
• Toplu kayıtlarda aynı anda stüdyo içerisinde bulunacak seslendirme oyuncusu sayısı ve mola zamanı stüdyo büyüklüğü ve havalandırması göz önüne alınarak belirlenir. Her tekil projenin bitiminde mutlaka ara verilir.
• Seslendirme oyuncusu stüdyoya girmeden gerekli tüm teknik hazırlıklar teknik personel tarafından yapılır.

Sanatçı Dinlenme Alanı

• En yoğun çalışma saatindeki yoğunluk hesabına göre yeterli sayıda sandalye / koltuk / masa / sehpanın olması temin edilir.
• Klimasız da havalandırılabilen bir ortam sağlanır.
• Anti-alerjik ve kolay temizlenen zemin malzemesi kullanılır.
• Evcil hayvanlar dinlenme alanına sokulmaz (alerji ihtimaline karşı).
• İçme suyuyla hazırlanan sıcak içecek ve su bulundurulur.
• Düzenli bakımı yapılan ve bakım raporunun görülebilen bir alana asıldığı havalandırma cihazı bulundurulur, mevsim koşullarına göre ideal oda sıcaklığında çalıştırılır.
• El dezenfektanı, çöp kovası, yeterli miktarda elektrik prizi, paltolar için yeterli sayıda askılık ve / veya saklama alanı bulundurulur.
• Sanatçı dinlenme alanı yemek pişirilen, sigara içilen ve benzeri alanlardan ayrı tutulur.

Koordinasyon ve ödeme

• Seans bildirimleri, seans başlangıcından en az 16 saat evvel yapılır.
• Seans bildirimleri, seans başlangıç ve bitiş zamanını, alınacak kaydın detaylarını belirtecek şekilde yapılır.
• Seans bildirimleri sözlü mutabakat yoluyla ve/veya yazılı olarak (e-posta, mesaj, sosyal iletişim kanalları, v.b.) Yapılır.
• Programlama, seslendirme oyuncularına verilen seans saatlerine göre profesyonelce düzenlenir ve karşılıklı özen gösterilir.
• Oyuncular Sendikası’nın seslendirme oyuncularının kişisel kullanımı için hazırladığı, günlük kayıtların bilgisinin kaydedilebileceği standart bilgi fişi seslendirme oyuncusu tarafından doldurulur ve stüdyo tarafından gerekli yardım ve kolaylık sağlanır.
• Eksik-düzeltme kayıtlarının tüm stüdyolardan alınıp yollanabilmesi için ortak bir sistem kurulacak ve tüm seslendirme oyuncularının kullanımına açık olacaktır.
• Her ödemede ücretin içeriğini ve detaylarını belirten «ücret hesap pusulası» (döküm) talep edilmeden otomatik olarak ödemeyle beraber seslendirme oyuncusuna verilir.

1. Türkçe Seslendirme Taban Ücretleri Konusunda Netflix ile Görüşüldü: Netflix’in Türkiye pazarına yeni yeni girmeye başladığı yıllarda, Oyuncular Sendikası’nın seslendirme kolu tarafından büyük bir adım atıldı ve taban ücret belirlenmesi için görüşme çağrısında bulundu. Netflix ile yapılan görüşmeler sonucunda 1 Ağustos 2017’den itibaren geçerli olacak bir taban fiyat tarifesi belirlendi. Belirlenen anlaşma şartlarına Oyuncular Sendikası adına görüşmeleri yürüten yetkililerin yanı sıra, sektörün önde gelen kayıt stüdyoları ve Netflix temsilcileri de imza attı. 2018 yılının Aralık ayında ise Oyuncular Sendikası’nın taban fiyatı düzenleme ihtiyacı üzerine Netflix temsilcileri ve sektörün önde gelen isimleri ile tekrar masaya oturuldu. Bu görüşmeler henüz sonlanmış değil. 2017 yılında belirlenen taban fiyat tarifesi şu şekilde:

20-30 dakika arası;

Başrol: 2.8 tl x Yayın süresi (jenerik dahil)

Yan rol (tek kategori): 1.6 tl x Yayın süresi (jenerik dahil)

Fig.-rabarba: 20 TL

30 dakika üzeri:

Başrol: 2.8 tl x Yayın süresi (jenerik dahil)

2.derece: 1.6 tl x Yayın süresi (jenerik dahil)

3.derece: 1 tl x Yayın süresi (jenerik dahil)

Figüran – rabarba:

90 dakikaya kadar: 30 TL

90-120 arası: 40 TL

120′ üzeri: 50 TL